ТЫНЫМСЫЗ ЕҢБЕК ҮЛКЕН КӘСІПТІҢ БАСТАУЫ
Зибаш ӘЛИ
Кәсіптің көзін тапқан адамға Алланың берері көп. Мұны қызылордалық жас кәсіпкер өзінің ісімен дәлелдеп келе жатыр. Бүгінде автомашиналардың орындығына тыс қап тігумен айналысатын іскер жігіт өзінің ісін дөңгелетіп жолға қойған. Тіпті республикалық деңгейде тапсырыс алып, тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыруда.
Бала күнінен тігіннің қыры мен сырына қанық болмаса да, ананың ісінен хабардар болған Сакен алғашқы уақыттарда тігінші боламын деп әсте ойламаған болса керек. Дегенмен, әкенің қолдап демеуіменен ана сүтімен дарыған талант сыртқа шықпай тынбады. «Болам деген баланың бетін қақпа, белін бу» деген ұстанымды ұстанған әке ұлының келешегін ойлап, оны жаңа қырынан танылуына, өзі білмеген талантының ашылуына себепкер болыпты. Бүгінде өздерінің отбасылық кәсіптеріне айналған цехтің жұмысын жандандырып, автомашиналардың орындықтарына заманауи үлгіде қап тігіп, автосүйер қауымның алғысына бөленіп келеді.
-Сәлеметсіз бе, Сәкен, әңгімемізді әуелі сіздің кәсібіңізбен танысудан бастасақ…
-Кез келген кәсіптің өрге басуына алдымен қажырлы еңбек керек. Бала күнімнен бастап анамның тігінмен айналысқанын көріп өстім. Тіпті кей күндері ұйықтамай тапсырыстар алып, үйге қажетті перделерді әсемдеп тігіп отыратын. Содан болса керек тігінді жалпы отбасымызбен жат көрмедік. Бірде ағам жеңіл автокөлік алып, соған өзіміз орындықтарына тыс қап (чехол) пішіп, анамның нұсқауымен тігіп шықтық. Міне, кәсібімнің негізі осы кезден бастау алды. Таныс-тамырлардан менің жасаған жұмысыма қызығатын адамдар табылып, тіпті тапсырыстарын да бере бастады. Бірақ ол кезде әлі арнайы білімім жоқ, дегенмен алғашқы дүниеміздің деңгейі орташадан жоғары болды.
– Бұл саланы арнайы оқып келдіңіз бе? Алде кәсіп бастаймын деген адамға оқудың қажеті жоқ па?
– Қай салада болмасын білім мен ізденіс әрқашан да қажет. Онсыз жұмыс ешқашан сапалы болмайды деп білемін. Тігіншіліктің тізгінін ұстамас бұрын мен Алматы қаласына барып 2 апта көлемінде оқып, білімімді жетілдіріп келдім. Арнайы тігін машиналарымен қалай жұмыс жасау керек, орындықтардың қаптарын қалай тігеміз бәрін-бәрін білікті мамандардан үйрендім. Аз ғана уақыттың ішінде осы саланың қыры мен сырын тәжірибе жүзінде меңгердім. Қызылордаға келген бойда ұста ретінде алғашқы тапсырымды қабылдап, жұмысымды бастап кеттім. Әрине, бірден оңай болып кетті демеймін. Дегенмен «жоқ, бұл менікі емес» деп қолды бір-ақ сілтемей өзімді шыңдай түстім. Қазір Аллаға Шүкір, жұмысымыз алға басып келеді. Автокөліктерге тыс қап тігуден бөлек, қызметімізге 3D/5D поликтер мен EVA поликтерін тігу қызметтерін қосқанымызға да біраз уақыт болып қалды.
-Қазіргі таңда автомашиналардың орындықтарына тігілетін тыс қаптарға сұраныс бар ма? Айына қанша машинаға тапсырыстар аласыздар?
-Орта есеппен алғанда 10 шақты машинаға тапсырыстар аламыз. Қазіргі таңда біздің мүмкіндігіміз осыған ғана жетеді. Неге десеңіз цехтағы құрал жабдықтар жеткіліксіз. Өзіңіз көріп тұрған тігін машиналарының әрқайсысының атқаратын қызметтері әр түрлі. Біреуі орындық қабының жиегін тіксе, бір машина тыс қаптардың бөлшектерін құрастыруға арналған. Ал, енді бірі өрнектер салады. Мысалыға алып қарасақ машинаның ішін қаптайтын болсақ екі күн уақыт кетеді. Көз майыңды тауысып, тігін машинасының алдында отырсаңыз да тапсырыстарды әрең үлгертетін уақыттарымыз болады.
-Тапсырыс берушінің сұранысын 100 пайыз орындау үшін сізге не кедергі?
-Біздің бұл цех үлкен техникалармен жабдықталмаған. Айналдырған 7-8 тігін машинкасы бар. Олда адам күшімен жүзеге асатын болғандықтан қол мен уақытты ұстайды. Және де біз бұл тігіннің машиналарын мемлекеттің қолдауымен емес, әкемнің қаржыландыруымен алған болатынбыз. Тұтынушыларымыздың қалауын біз қолымыздан келгенінше сапалы орындап жүрміз. Аллаға Шүкір тұтынушыларымыздың 80-90 пайызы риза болып қайтады бізден. Бір «әттеген-ай» дейтініміз сол қызметті сапалы орындап шығуымыз үшін біздің 2-3 күн уақытымыз кетеді. Арнайы аппараттарымыз болғанда бір күннің ішінде үлгеріп отырушы едік. Ал ол станоктардың құны қымбат тұрады, кәсіпті енді бастап келе жатқандықтан оны алуға біздің қаражатымыз әзірге жеткіліксіз. Мемлекеттік гранттарға қатысып көргенімізбен, бізге бұйырмады…
– Тігін машиналарын қайдан алдыртасыздар?
-Қазір біздің қолданыстағы тігін машиналарының барлығы қытайдыкі. Негізінен Ресейден «AURORA» деген тігін машинасы шығады. Бұл машиналар қап тігуге, өркентерін салуға өте ыңғайлы. Барлығы қарастырылған.
– Орындық қаптарының бағалары қанша? Қарапайым халықтың қалтасы көтереді ме?
-Енді қараңызшы баға бізде аспанда емес. Тек тұтынушылардың беретін тапсырыстарына байланысты. Кез келген тұтынушыға біз әдепкіде тауардың сапасына қарай бағасын түсіндіреміз. Тігілетін мата арзандау болса оның бағасы да арзан деген сөз, ал тапсырыс беруші адам қымбат матадан тігіп беруімізді сұраса 65 мыңнан бастау алады. Бұл жерде тігілетін матаға баға тікелей байланысты.
-Материалды қайдан алдырасыздар?
-Тауардың екі түрі болады. Қытайдан келетін тауарларды көбіне Алматыдан алдыртсам, Ресейден жеткізілетін тауарларды Қарағандыдан тапсырыс беру арқылы алдыртамыз. Германиялық жеткізілетін материалдар өте сапалы, оның үстіне бағасы да қымбат. Сол себепті бұл маталар кәсіпке өте тиімсіз.
-Қазіргі таңда тұтынушылардан түсетін тапсырыс тек Қызылорда көлемінде ғана ма? Әлде республикалық деңгейде де тапсырыстар қабылдайтын уақыттарыңыз болады ма?
– Әрине республика көлемінде тапсырыстар қабылдаймыз. 3D/5D поликтері мен EVA поликтеріне және де кез келген дизайнда кестелеп тігілген автожабдықтарға тапсырыстар қабылдап,
« Казпошта» арқылы республиканың барлық аймақтарына жеткізіп береміз.
-Тұтынушыдан тапсырысты алдын ала төлеммен қабылдайсыз ба?
-Әлбетте, тұтынушыдан орындалатын тапсырыстың 20 пайыз төлемі алынады. Себебі біз тапсырысты кезекпек орындаймыз. Мысалыға осы кездің өзінде менің журналымда қазан айының ортасына дейін тапсырыс толық. Кезекке тіркелгісі келген келесі тұтынушымда солай төлем жасап, өзінің орынын броньдап қояды. Хабарласып міне бүгін көлікті алып қаламын деген жоқ. Барлығы уақытымен қабылданып алынады, уақытында тұтынушымызға нәтижелі жұмысымызды өткіземіз.
-Сіздің кәсібіңізді, жұмыстарыңызды арнайы жарнамалап отыратын парақшаларыңыз бар ма?
-Әрине, бар. Себебі әлеуметтік желі кәсіпті жарнамалаудың бірден-бір жолы. Күнделікті жасаған жұмыстарымызды парақшаға жүктеу арқылы халыққа көрсетеміз. Арнайы мобилографымыз видеоға түсіріп, монтаждап инстаграм, тик-ток секілді желілерге жүктеп отырады.
-Жарнама демекші орындықтарға тігілетін тыс қаптарғада кісі аттарын жазып, өрнектеп береді екенсіздер? Бұлда тұтынушы тартудың бір көзі ма?
-Иә, осы салада жұмыс істеп келе жатқаннан кейін орындықтардың арқалықтарына адам атын жазып беруді де ойластырған болатынбыз. Қазір адамның қиялында шек жоқ ғой. Ебін таба білсең алынбайтын қамал жоқ.
-Қазіргі таңда кәсібін дөңгелетемін деген жеке кәсіпкерлерге мемлекет тарапынан төменгі пайызбен беріліп жатқан несилер бар ғой. Қаржы алып неге кәсібіңізді үлкейтпеске?
– Иә, жоғарыда айтып өткенімдей мен бірнеше мәрте талпыныс жасадым. Бастау бизнес арқылы грантқа қатысып, несилерге құжат тапсырып көргенмін. Тіпті қайтарымсыз грантқа да құжатымды өткізген болатынмын. Білмеймін таныс керек пе, әлде басқа ма әзірлеген құжаттарым жар жолдан ары аса алмай қалады… Егер мемлекет тарапынан қолдау тауып қаржы алсам, осы цехтың барлық керек жарақ құрал-жабдықтарымен қамтамасыз етіп, үлкейтуді ойлап жүрмін. Бәрі уақыттың еншісінде.
-Қанша адамды жұмыспен қамтып отырсыз?
-Кестелеп тігу, оның дизайнын жасау жұмыстарымен жан жарым айналысады. Мұнан бөлек екі інімді көмекші ретінде жаныма алдым. Әзірге осы құраммен жұмысымызды жүргізіп отырмыз.
-Кәсіптің көзіне айналған бұл салада сізден үйреніп, шәкірт болуға қызушылық танытып жатқандар бар ма?
-Әрине, бар. Бүгінге дейін 7 адамды осы кәсіпке практика жүзінде оқытып, үйреттім. Оның бесеуі осы қызылордалық болса, екеуі Шымкенттен келіп үйренді. Қазір бәрі де осы саланы ары қарай игеріп алып кеткенін мақтанышпен айта аламын. Нанын тауып, кәсіптерін дөңгелетіп жатқандарын көріп көз қуанады.
-Сіздің негізгі мамандығыңыз тігінші ме?Өзіңіз, отбасыңыз жайында айта кетсеңіз?
-Мен негізі екі мамандық иегерімін. Оның бірі дене шынықтыру пәнінің мұғалімі болса, екіншісі теміржолшы. Ал, тігіншілік анамнан дарыған десем қателеспеген болармын. Адамға талант берілсе, оның өрістеп өркен жайып, көктеуі анадан басталады. Маған жолын көрсетіп, бағытын берген осы кісі. Анам Беріккүл кезінде тігін цехтарында жұмыс жасаған. Ал әкем Қасқырбай демеушім. Қазіргі таңда әкем де, анамда зейнеткер. Отбасылық кәсіп болғаннан кейін жан жарым Майра екеуміз осы саланы өркендету жолындамыз. Хан мен Айша есімді екі бүлдіршіннің әкесімін. Бес жылдан бері осы саладамын.
-Әр істің өзіне тән ауыртпашылығы болады ғой, сіздерде қандай қиыншылықтар бар?
-Ең басты қиыншылығымыз материалдың тапшылығы. Дер кезінде келмей жатады. Біз қолданатын материалдарды жан-жақтан алдырамыз. Барлығы бірдей Қызылордадан табыла бермейді. Алдағы уақыттарда бұл мәселеміз өз шешімін табады деген үміттемін. Басты тілегім біз секілді кәсібін адал жолмен бастап келе жатқан жастарға мемлекет тарапынан берілетін қаржылай қолдау шынайы жүзеге асса екен…
– Ашық әңгімеңізге рақмет! Кәсіптеріңіз үлкейе берсін!